Towarzystwo Dziennikarskie zawiadamia Prokuraturę Okręgową w Warszawie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez Bogdana Święczkowskiego
Warszawa, dnia 5 lipca 2017 r.
Prokuratura Okręgowa w Warszawie
ul. Chocimska 28
00 – 791 Warszawa
Zawiadamiający:
Stowarzyszenie Towarzystwo Dziennikarskie
reprezentowane przez:
Seweryna Blumsztajna
Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa
Działając w imieniu Stowarzyszenia Towarzystwo Dziennikarskie, na podstawie art. 304 § 1 kpk, składamy zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przez Bogdana Święczkowskiego, Prokuratora Krajowego i inne osoby z Prokuratury Krajowej, przestępstwa z art. 44 ustawy z 26.01.1984 r. Prawo prasowe, polegającego na utrudnianiu (tłumieniu) krytyki prasowej.
Z informacji, które dotarły do członków Towarzystwa Dziennikarskiego, publikowanych także w mediach, wynika, że Prokuratura Krajowa (w imieniu własnym i w imieniu Bogdana Święczkowskiego) skierowała wezwania przedsądowe, których adresatami byli dziennikarze Ewa Ivanowa (portal internetowy POLSKA MÓWI) i Wojciech Czuchnowski („Gazeta Wyborcza”). W obu przypadkach wezwania te były reakcją na treść krytycznych, publicystycznych materiałów prasowych dotyczących działalności Prokuratury Krajowej lub osobiście Bogdana Święczkowskiego. W wezwaniach tych zażądano od dziennikarzy publikacji obszernych przeprosin (których wartość rynkowa może wynosić kilkanaście lub więcej tysięcy złotych) oraz wpłaty na cel społeczny po 60.000,00 zł. W każdym z wezwań zawarta była też groźba wszczęcia postępowań sądowych w przypadku braku dobrowolnego spełnienia zawartych w nich żądań (niemajątkowych i majątkowych). Ponieważ wezwania kierowane do Ewy Ivanowej i Wojciecha Czuchnowskiego datowane są w tym samym czasie i mają jednakową co do zasady formę i treść – zasadne jest domniemanie, że są one efektem celowego, zaplanowanego działania Prokuratury Krajowej i jej szefa.
Reakcja Prokuratury Krajowej na treść krytycznych materiałów prasowych (publikowanych w różnych mediach) uzasadnia przypuszczenie, że może w tym przypadku chodzić o skłonienie dziennikarzy do zaprzestania dalszych publikacji, które z jakichś przyczyn są dla Prokuratury Krajowej i jej szefa Bogdana Święczkowskiego niewygodne.
Żądanie od dziennikarza wielokrotnych przeprosin oraz zapłaty astronomicznej kwoty może wywołać tzw. efekt mrożący i prowadzić w efekcie do autocenzury. W istocie ogranicza to konstytucyjnie gwarantowane wolności, tj. wolność prasy i swobodę wypowiedzi, będące podstawowymi zasadami demokratycznego państwa prawa. Tego typu odwetowa i represyjna reakcja organu państwowego na treść krytycznych publikacji musi budzić zaniepokojenie. Powszechna jest bowiem opinia, że organy państwa winny być odporne na krytykę i muszą ją tolerować. Nawet gdyby taka krytyka przybierała prowokacyjny charakter lub była przesadna. Takie są standardy wynikające z treści art. 10 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz utrwalonego w tej mierze orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. W europejskiej literaturze i orzecznictwie wyrażany jest także pogląd, że tego typu organy władzy publicznej nie mają dóbr osobistych i tym samym nie mogą występować o ich ochronę.
Charakter i forma ostatnich wystąpień Prokuratury Krajowej, a w tym skala finansowych żądań, których domaga się ona od dziennikarzy, uzasadniają domniemanie, że może tu chodzić o zastraszenie dziennikarzy, a tym samym o zamierzone tłumienie lub utrudnianie krytyki prasowej. Katalog czynności, które można określić jako utrudnianie czy tłumienie krytyki prasowej, ma charakter otwarty. Obejmuje zatem wszelkie dostępne środki, które mogą posłużyć do tego, aby krytyczne informacje nie zostały przedstawione opinii publicznej. Takim środkiem w naszej ocenie może być też formułowanie wobec samych dziennikarzy (a nie np. wydawców) astronomicznych roszczeń finansowych i przeprosin, które stanowią dodatkową finansową dolegliwość.
Z naszych informacji wynika także, że prokurator Krzysztof Parchimowicz, który był komentatorem informacji przedstawianych w publikacji Ewy Ivanowej, otrzymał podobne wezwania z Prokuratury Krajowej, a ponadto podejmowane są wobec niego inne działania, które można określić jako szykany.
Wskazać nadto należy, że Prokuratura Krajowa i Prokurator Krajowy dysponują ogromną i praktycznie niekontrolowaną władzą publiczną i środkami prawnymi, przez co poczucie zagrożenia po stronie dziennikarzy jest daleko większe. Wypada dodatkowo rozważyć, czy w omawianym przypadku Prokurator Krajowy Bogdan Święczkowski nie nadużywa swej publicznej funkcji do działania na szkodę dziennikarzy z powodu krytyki prasowej. Żądanie od dziennikarzy astronomicznej kwoty 60.000,00 zł jest ewidentnym działaniem zarówno na szkodę tego dziennikarza, jak i na szkodę jego rodziny. W konsekwencji to ona bowiem byłaby finansową ofiarą odwetowych działań mających na celu poprawę dobrego samopoczucia Prokuratora Krajowego i kierowanego przezeń urzędu.
Towarzystwo Dziennikarskie w ramach swoich statutowych działań broni wolności słowa i swobód dziennikarskich. Z tego też względu jesteśmy zobowiązani do sygnalizowania wszelkich praktyk lub zachowań, które mogą w jakikolwiek sposób ograniczać prawa dziennikarzy i utrudniać im realizację ich ustawowych zadań obejmujących prawo do informacji, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej. Zdecydowanej reakcji wymagają przede wszystkim te praktyki i zachowania, które rodzą podejrzenie przestępczych działań ukierunkowanych na jakiekolwiek utrudnianie swobodnej krytyki prasowej.
Z tych przyczyn wskazane jest zawiadomienie w sprawie wyżej opisanej. Brak odpowiedniej reakcji na tego typu karygodne zachowania organu władzy publicznej wobec dziennikarzy może w przyszłości zniechęcić dziennikarzy do podejmowania krytyki wobec Prokuratury Krajowej i jej funkcjonariuszy w obawie przed analogicznymi żądaniami mającymi de facto postać retorsji i szykany.
W związku z powyższym wnosimy o wszczęcie postępowania o czyn z art. 44 ust. 1 i 2 Prawa prasowego i przeprowadzenie dowodu z zeznań:
- Wojciecha Czuchnowskiego
- Ewy Ivanowej
- Krzysztofa Parchimowicza
Na zasadzie art. 305 § 4 kpc wnosimy o informowanie nas o decyzjach Prokuratury podejmowanych w przedmiocie tego pisma.
W imieniu Towarzystwa Dziennikarskiego:
Prezes
Seweryn Blumsztajn
