Wiktor Bater, Wesoły rajski ptak. Ostatnia rozmowa

Wiktor Bater, Wesoły rajski ptak. Ostatnia rozmowa – artykuły – wywiady, opracowanie Izolda Kiec i Jarema Jamrożek, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2022.

Towarzystwo Dziennikarskie jest patronem medialnym tego opracowania.

Wesoły rajski ptak jest obszerną (893 strony) książką o zmarłym 7 kwietnia 2020 r. Wiktorze Baterze – korespondencie zagranicznym i wojennym, reportażyście radiowym i telewizyjnym, publicyście, autorze artykułów prasowych oraz książki Nikt nie spodziewa się rzezi. Notatki korespondenta wojennego z 2008 r.

Książka zawiera niedokończony (przerwany na opowieści o wyprawie do Iraku w 2003 r.) wywiad-rzekę i Postscriptum rekonstruujące ciąg dalszy historii dziennikarza oraz wybór artykułów i wywiadów z lat 1996-2020. Całość uzupełniona komentarzami prof. Izoldy Kiec wyjaśniającymi konteksty historyczne, polityczne i kulturowe oraz unikatowymi dokumentami pokazującymi losy rodziny Baterów, fotografiami i wycinkami artykułów i notatek pisanych przez dziennikarza dla „Życia” (1996-2000).

Elementy tej wielostopniowej struktury uzupełniają się wzajemnie, tworzą sieć autokomentarzy i odniesień. Z historii indywidualnej wydobywają wątki uniwersalne, myśli wciąż aktualne, zdarzenia, które osobisty los przekuwają w wielką historię. Powstała oryginalna opowieść o człowieku, który – jak mówił sam o sobie – nie wierzy w życie pozadziennikarskie.

Ostatnia rozmowa Wiktora Batera, którą na kilka miesięcy przed śmiercią dziennikarza przeprowadził Jarema Jamrożek, została podzielona na dwie części: Rodowód i Korespondent.

Rodowód – to opowieść o rodzinie, o dziadku Stanisławie Baterze (przed wojną właścicielu sklepu optycznego przy Marszałkowskiej w Warszawie) oraz o tacie Zdzisławie, uratowanym z getta warszawskiego, jedynym ocalałym z Holokaustu przedstawicielu rodziny Baterów. Opowieść o doświadczeniach pokolenia dorastającego w cieniu wydarzeń 1980 i 1981 roku oraz kilka lat późniejszych przemian w całej Europie Wschodniej. Wreszcie opowieść o początkach dziennikarskiej drogi autora – pracy w Polskim Radiu tuż po transformacji i pierwszych reporterskich wyzwaniach (także wojennych – podczas konfliktu bałkańskiego pierwszej połowy lat 90.).

Korespondent – to historia osobista fascynacji Rosją, tworzenia warsztatu korespondenta i „ratownika do spraw nadzwyczajnych”, ewolucji radiowego reportera, który zyskuje status „jedynki” pierwszej telewizji informacyjnej, obszerny fragment historii Federacji Rosyjskiej okresu przełomu (Jelcynowskiej drugiej połowy lat 90. i początków ery Putina lat dwutysięcznych) oraz konfliktów zbrojnych i katastrof przełomu XX i XXI wieku.

Drugą część książki otwiera zapis filmu Wiktora Batera i Michała Chodurskiego o wojennym Sarajewie (1993) a zamyka niepublikowany artykuł o terroryzmie w Rosji napisany w 2019 roku dla „Rzeczpospolitej”,

Jarosław Szczepański