Sprawa Tomasza Lisa – Apel Towarzystwa Dziennikarskiego  

Od ponad sześciu tygodni Tomasz Lis zniknął z mediów. Zwolniono go z pracy w „Newsweeku”, zawieszono jego udział w audycjach w radiu TOK FM. Przestał istnieć publicznie.   

Nie chcemy orzekać czy zarzuty wysunięte wobec niego były prawdziwe, uważamy jednak, że dopóki czyjaś wina nie jest wykazana każdy powinien być traktowany jako niewinny. Ocen dokonywanych społecznie dotyczy to w takim samym stopniu, jak oceny dokonywanej przez sądy. W przypadku osób sprawujących funkcje zaufania publicznego, takich jak dziennikarz, redaktor, publicysta i komentator, bywa jednak konieczne zawieszenie aktywności publicznej na okres pomiędzy ujawnieniem oskarżeń, a ich potwierdzeniem albo niepotwierdzeniem.   

Jednak „stan zawieszenia” powodowany przez publiczne oskarżenia musi mieć charakter przejściowy oraz musi być zakończony oświadczeniem o ich potwierdzeniu lub niepotwierdzeniu. Niedopuszczalne jest zawieszenie „bezterminowe” oparte na założeniu, że „sprawa się kiedyś wyjaśni” i wtedy zostanie podjęta decyzja.   

Warunkiem uprawnionego „zawieszenia” jest więc dołożenie przez instytucję zawieszającą pracownika lub współpracownika najwyższej staranności w celu wyjaśnienia oskarżeń będących przyczyną zawieszenia. Inne podejście byłoby konstytucyjnie zakazaną, arbitralnie nałożoną, podmiotową cenzurą prewencyjną.  

Zasady te powinny być stosowane także wobec oskarżeń dotyczących Tomasza Lisa. Sześć tygodni po jego zawieszeniu i po ujawnieniu wyników kontroli Państwowej Inspekcji Pracy rzeczniczka „Agory”, której własnością jest radio TOK FM, stwierdziła jednak, że wciąż „nie zaszły żadne okoliczności, które skłaniałyby redakcję Radia TOK FM do zmiany decyzji o niezapraszaniu Tomasza Lisa na swoją antenę w charakterze komentatora, do czasu wyjaśnienia sprawy”. Nie określiła co oznacza w tym przypadku sformułowanie „wyjaśnienie sprawy”. W tej sytuacji powstaje obawa, że możemy mieć do czynienia z niedopuszczalnym wymierzeniem kary bez wykazania winy.   

Wychodząc z założenia, że dla demokracji krytycznie ważna jest transparentność przesłanek decyzji podejmowanych wobec osób publicznych, Towarzystwo Dziennikarskie apeluje:  

• do kierownictwa Axel Springer o ujawnienie przyczyn odejścia Tomasza Lisa. Zwolnienie z pracy redaktora naczelnego jednego z najważniejszych tygodników w Polsce jest sprawą publiczną i polityczną. Jeśli przyczyną był mobbing lub molestowanie trzeba to wyjaśnić. Inaczej rodzą się podejrzenia o przyczyny polityczne; 
• do wszystkich osób mogących potwierdzić oskarżenia wobec Tomasza Lisa o ujawnienie wszystkich znanych im z osobistego doświadczenia faktów mających związek z tą sprawą. Osobom, które nie chcą dzielić się swoją wiedzą publicznie oferujemy możliwość złożenia anonimowej relacji objętej gwarancją tajemnicy dziennikarskiej. W tym celu prosimy kontaktować się z prezesem Towarzystwa Dziennikarskiego, Sewerynem Blumsztajnem (seweryn.blumsztajn@agora.pl), 
• do Rady Etyki Mediów o opracowanie rekomendowanych praktyk w przypadku etycznych zastrzeżeń wobec dziennikarzy i procedur ich wyjaśniania; 
• do Rzecznika Praw Obywatelskich o zajęcie stanowiska w sprawie zawieszania dziennikarzy, komentatorów i publicystów oskarżanych przed wykazaniem ich winy;  
• do redakcji Radia TOK FM i kierownictwa Agory o sprecyzowanie, co oznacza termin „do wyjaśnienia sprawy”, a zwłaszcza jakie są przewidziane procedury wyjaśniania, jaki jest ich zakładany horyzont czasowy oraz jakie są warunki wznowienia lub ostatecznego zerwania współpracy z Tomaszem Lisem, a także o udostępnienie kryteriów, jakimi kieruje się redakcja TOK FM podejmując decyzje o „niezapraszaniu w charakterze komentatora” konkretnej osoby.  

 Jednocześnie informujemy, że Tomasz Lis nie jest członkiem Towarzystwa Dziennikarskiego, nie zwracał się do nas o zajęcie stanowiska i nie był informowany o jego przygotowaniu.  

 Za Towarzystwo Dziennikarskie  

Prezes Seweryn Blumsztajn  

Warszawa, 9 sierpnia 2022.